Nöropatik Ağrı Nedir?
Vücudun herhangi bir bölgesinde gelişen ağrı, bazı fonksiyonlarda sorun olduğunu gösterir ve önlem almaya yardımcı olur.
Nöropatik ağrılar da benzer şekilde sinir sistemindeki lezyonlarda bozukluk olduğunu gösteren uyarıcı ağrılardır. Sinir hücresindeki hasar bölgede yapısal değişiklikler meydana getirir ve ağrının kalıcı hale gelmesine neden olur. Birden fazla bulguyla birlikte ilerleyen bu ağrılar toplumun yaklaşık %2’sini ilgilendirir.
Nöropatik Ağrılar Nelerdir?
Nöropatik ağrılar, sinirlerin ağrı iletim bölgelerinde ortaya çıkan ve ağrı kesici ilaçlarla kolay kolay geçmeyen ağrılar olarak tanımlanır. Bu ağrılar oldukça karmaşık bir sendroma işaret eder ve beyin, omurilik, kol ve bacak sinirleri gibi bölgelerden kaynaklanır.
Bu tip ağrılar hasar oluşumundan bağımsız şekilde ilerler ve uzun süre devam eder. Kimi nöropatik ağrılar haftalar, aylar ve yıllarca ilerleyerek daha şiddetli hale gelir. Nöropatik ağrılar tek bir sebepten kaynaklanmayan ve açıklanması güç olan ağrılardır.
Normal ağrıdan farkı da bu şekilde açıklanabilir, sıradan ağrılar genellikle vücut dokularında oluşan deformasyondan kaynaklanır. Bu hasar sonucu salgılanan maddeler sinirleri uyarır ve ağrı hissinin ortaya çıkmasına neden olur.
Yani, vücutta ağrı oluşması için öncelikle dokuların hasar görmesi gerekir, nöropatik ağrılarda ise sinir sistemi doğrudan etkilendiğinden böyle bir durum söz konusu değildir.
Kelime anlamı “sinir ağrısı” olarak ifade edilen nöropatik ağrılar herhangi bir semptom göstermeden aniden gelişebilir ve sinirlerde taşınan bilginin normal şekilde işlenmemesinden kaynaklanır. Bu tip ağrılarda sıradan ağrılarda olduğu gibi doku zedelenmesinden ziyade, sinir hasarı söz konusudur ve bu durum pek çok sebepten kaynaklanıyor olabilir.
Nöropatik Ağrıların Belirtileri
Nöropatik ağrılar farklı semptomlar verebilir, fakat en sık karşılaşılan belirtiler şunlardır:
- Ağrı
- Uyuşma
- Yanma
- Batma
- Donma hissi
- Üşüme
- Keçelenme
- Karıncalanma
- Hafif dokunma karşısında oluşan ağrı hissi
- Anormal cilt yapısı
Bunların dışında, nöropatik ağrılar bazı durumlarda inatçı ağrılarla birlikte gelişir ve aniden gelen nöbetler halinde seyreder.
Nöropatik Ağrılar Neden Olur?
Nöropatik ağrılar, sinir sisteminde uzun süredir var olan ve sürekli hale gelen hasarlar nedeniyle gelişir. Bu sinir hasarları beyin tarafından “hoş olmayan his” şeklinde tanımlanır ve ek olarak omurilik ile beyin sinirlerinin hasar karşısında hassasiyet kazanmasına neden olur. Sonuç olarak beyin oluşan sinir hasarına anormal yanıtlar vermeye başlar.
Nevralji, el ve ayakta sinir sıkışmaları, sinir iltihapları, B vitamini eksiklikleri, diyabet, romatizmal hastalıklar, genetik sinir hastalıkları, bel ve boyun fıtıkları, kanal daralması, zehirlenme gibi pek çok durum sinirlerde hasar oluşmasına neden olur. Ayrıca beyin hastalıkları ve omurilik kaynaklı sorunlar da nöropatik ağrıya sebebiyet verebilir.
Genellikle tek bir rahatsızlık sonucu meydana gelmeyen nöropatik ağrılarda farklı sorunlar söz konusu olabilir. Trafik kazaları, ağır yaralanmalar, inmeler ve çeşitli rahatsızlıklar sonucu omurilikte oluşan tahribat nöropatik ağrı şeklinde kendini gösterebilir. Sinirleri besleyen damarların herhangi bir sebepten ötürü tıkanması da sinir hücrelerinin oksijensiz kalmasına ve ağrı oluşmasına neden olabilir. Diğer ağrı sebepleri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Diyabet ve üremi gibi beslenme sorunları
- HIV gibi enfeksiyonel hastalıklar
- Beslenme sorunları
- Kanser hücreleri
- Kalıtsal sebepler
- Toksinler
- Enflamatuvar sorunlar
- İdiopatik hastalıklar
Nöropatik Ağrılarda Tanı Yöntemleri Nelerdir?
Nöropatik ağrıların tedavi edilebilmesi için öncelikle tanı yöntemlerinin uygulanması ve sorunun kaynağının öğrenilmesi gerekir. Doğru tanı ve teşhis yöntemlerinin uygulaması için en önemli noktalardan biri hastanın kendini düzgün şekilde ifade etmesidir.
Pek çok bulgu sinir sistemine işaret eder ve fizik muayenede bulguları tanı koymaya yardımcı olur.
Hasta öyküsünde anormal bir duyu varlığına rastlanması halinde patolojik gerekli tetkikler yapılır ve sorunun enfeksiyonel, metabolik sorunlar veya otoimmün hastalıklar kaynaklı olup olmadığı tespit edilir. Sonrasında ağrının düzeyi belirlenir. Uyku problemleri, psikolojik sorunlar ve fiziksel zorlamalar da değerlendirmeye tabiidir.
Tanıda şikayetin olduğu bölgedeki renk değişiklikleri, ödem varlığı, deri ve tırnak sorunları değerlendirilir. İleri derece tetkik gerektiren durumlarda şu yöntemler uygulanır:
- Elektronöromiyografi (EMG)
- Manyetik Rezonans (MR)
- Fonksiyonel MR (FMR)
- QST (Kantitatif Duyu Testi)
- PET (Poitron Emisyon Tomografi)
Nöropatik Ağrılarda Tedavi Yöntemleri
Nöropatik ağrıların tedavisinde öncelikli olarak başvurulan yöntem ilaç tedavisidir, ancak her hasta için uygun ilaçları bulmak kolay olmayabilir. Çoğu hastada doğru ilacı bulmak için deneme yanılma yöntemi uygulanabilir, bu nedenle nöropatik ağrıların tedavisinde etkili yöntemi bulmak için bir süre geçmesi gerekebilir.
Nöropatik ağrıya neden olan problemin araştırılması ve tedavisi ile hasta şikayetlerinin dindirilmesi ve altta yatan sorunun ortadan kaldırılması hedeflenir.
Örneğin; çoğu nöropatik ağrılarda temel kaynak diyabettir ve bu nedenle ağrının geçmesi için öncelikle diyabet sorununun ortadan kaldırılması gerekir. Bu aşamada kan şekerini kontrol almaya ve sinirleri beslemeye yönelik bir tedavi uygulanır.
Nöropatik ağrılar ağrı kesici ilaçlara yanıt vermez, bu nedenle kullanılan ilaçlar özgün kas gevşeticiler, morfin benzeri ilaçlar, sara ilaçları ve lokal anestezikler gibi tedaviye özel ilaçlardır.
Nöroloji Hangi Hastalıklara Bakar?
• Baş ağrısı tipleri (Migren, gerilim tipi baş ağrısı, küme baş ağrısı vb.)
• Baş dönmesi (Vertigo vb.)
• Unutkanlık ve unutkanlığa neden olan rahatsızlıklar (Demans, Alzheimer vb.)
• İnme (Felç)
• Parkinson hastalığı
• Afazi
• Epilepsi (Sara)
• MS (Multiple Skleroz)
• ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz)
• MG (Myastenia Gravis)
• Hareket Bozuklukları
• Kas Hastalıkları (Myopati, distrofi vb.)
• Polinöropatiler
• Demiyelinizan Hastalıklar
• Beyin ve omurilik iltihaplanmaları
• Serebrovasküler Hastalıklar (Beyin damar hastalıkları)
• Tremor (Titreme, el titremesi vs.)
• Uyku Apnesi
Nöroloji Doktoru Tarafından Yapılan Tetkikler Nelerdir?
• EEG: Beyinde var olan elektriksel aktivitenin ölçümü için yapılan EEG (elektroensefalografi), epilepsi başta olmak üzere uyku bozuklukları, bilinç bozukluğu, pek çok kas ve sinir hastalıklarında uygulanır. Kafanın yüzeyine yerleştirilen elektrotlarla beyin faaliyetlerinin ölçümü yapılır.
• EMG: Elektromiyografi olarak da bilinen EMG, sinirler ile sinirlerin ve sinirler ile kasların arasındaki elektriksel aktivitenin ölçüldüğü ve fonksiyonlarının değerlendirildiği bir teşhis yöntemidir. Bel ve boyun fıtıkları, polinöropati, tuzak nöropatilerin yanı sıra ALS gibi motor nöron hastalıkların tanısı için de kullanılır.
• Polisomnografi: Uyku tetkiki olarak da bilinen polisomnografi, uyku bozukluklarının tanısı amacıyla uygulanır. Beyin dalgalarının yanı sıra göz hareketleri, solunum faaliyeti, kas aktivitesi ve kanda bulunan oksijen miktarının ölçüldüğü polisomnografi, uyku laboratuvarında yapılan inceleme yöntemidir.
• Uyarılmış Potansiyeller: Somatosensoriyel Uyarılmış Potansiyel (SEP), Vizüel Uyarılmış Potansiyel (VEP) ve İşitsel Uyarılmış Potansiyel (BAEP) adı verilen testler aracılığıyla vücudun belirli bölgelerinden verilen elektrik akımına karşın sinir sisteminin verdiği yanıtın ölçümü yapılır.
Nörolojik Hastalıklarda Hangi Belirtiler Görülür?
Nöroloji bölümünü ilgilendiren hastalıklar oldukça geniş bir yelpazede yer alır. Sıklıkla görülen nörolojik hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan belirtilerin bir kısmı şöyle sıralanabilir:
• Baş ağrısı,
• Baş dönmesi,
• Denge kaybı,
• Bayılma (senkop),
• Unutkanlık,
• Dalma,
• Davranış değişimleri,
• Uzuvlarda uyuşma, güçsüzlük ve his kaybı
• Yürüme bozuklukları,
• Konuşma bozukları,
• Bacaklarda boşalma hissi,
• İstemsiz kasılma ve hareketler,
• Titreme,
• Yüzde oluşan şekil bozuklukları ve uyuşma,
• Uyku bozuklukları,
• Felç,
• Bel ve boyun ağrıları,
• Göz kapağı düşüklükleri
• Çift görme, görme kaybı, yutma güçlüğü, duyu bozukluğu gibi geçici iskemik ataklar.
Nöroloji Uzmanına Ne Zaman Başvurulmalı?
şağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşıyorsanız, bir nöroloji uzmanına başvurmanız önerilir:
- Şiddetli ve tekrarlayan baş ağrıları
- Ani görme kaybı veya çift görme
- Kas güçsüzlüğü veya koordinasyon bozuklukları
- Nöbetler veya bayılma
- Hafıza kaybı ve bilişsel bozukluklar
- Vücudun bir tarafında ani güçsüzlük veya uyuşma
Nörolojik hastalıkların tedavisinde cerrahi yöntemler ne zaman uygulanır?
Cerrahi yöntemler, beyin tümörleri, bazı epilepsi türleri, inme sonrası beyin kanamaları ve belirli nörodejeneratif hastalıklar gibi durumlarda uygulanabilir. Cerrahi müdahaleler, hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değerlendirilir.
